Rough & Raw: A selection from the Coda Museum

Artist list

Anne Achenbach, Paul Adie, Leon Adriaans, Volker Atrops, Gijs Bakker, Laura Bakker, Peggy Bannenberg, Doris Betz, Iris Bodemer, Onno Boekhoudt, Helen Britton, Antje Bräuer, Elizabeth Callinicos, Paul Derrez, Georg Dobler, Iris Eichenberg, Ute Eitzenhöfer, Réka Fekete, Rebekah Frank, Karl Fritsch, Rowena Gough, Dana Hakim, Carmen Hauser, Renate Heintze, Marja Hooft, Alexandra Hopp, Rudolf Kocéa, Daniëlle Koninkx, Daniel Kruger, Winfried Krüger, Li Liang, Susanne Loew, Alix Manon, Lous Martin, Lilian Naomi Mattuschka, Julie Mollenhauer, Evert Nijland, Juliane Noack, Ted Noten, Ruudt Peters, Shari Pierce, Karen Pontoppidan, Tabea Reulecke, Philip Sajet, Lucy Sarneel, Vera Siemund, Robert Smit, Terhi Tolvanen, Tota Reciclados, Manuel Vilhena, Andrea Wipperman, Willemijn de Greef, Arianne van der Gaag

Hoewel sieraden vervaardigd van edelmetalen en edelstenen lange tijd een reflectie zijn geweest van rijkdom en status, zijn ook sieraden van brons, ijzer en glas al sinds de Oudheid populair. Goud en zilver als materiaal blijft tot in de twintigste eeuw echter voorbehouden aan de welgestelden. Pas in de tweede helft van de negentiende eeuw worden voor het eerst sieraden ontworpen die verder reiken dan statussymbool en vanaf de twintigste eeuw wordt er meer en meer geëxperimenteerd met ongewone materialen, al zal het tot de jaren zestig duren totdat deze materialen een definitieve plek veroveren in de sieraadvormgeving. De tentoonstelling Edelsmeden 3 wordt in mei 1967 geopend in het Stedelijk Museum Amsterdam. Deze tentoonstelling drukt een stevige stip op de tijdlijn, met name vanwege het gebruikte materiaal: lichtgewicht en goedkoop aluminium. Deze tentoonstelling betekent de doorbraak voor de geometrische en sobere stijl – later vaak aangeduid als ‘Hollands Glad’ – van sieraadkunstenaars als Gijs Bakker en Emmy van Leersum. Edelsmeden verzetten zich in deze periode tegen een product dat gewaardeerd wordt om het materiaal en niet om het eigenlijke ontwerp. Het werk van Marion Herbst is in 1970 te zien op de wereldtentoonstelling in Osaka. In haar sieraden is niet het concept maar het materiaal het uitgangspunt; een werkwijze waarmee zij zich verzet tegen het streng formele sieraad en tegen de sobere, geometrische stijl van het Hollands Glad.

Vanaf de jaren zeventig ontstaat er niet alleen een ongekende vrijheid in materiaalgebruik maar is er ook ruimte voor een andere benaderingen. Onno Boekhoudt (1944-2002), wiens vormgeversarchief onderdeel is van de CODA collectie, vond het eigenlijke proces van zoeken en experimenteren vele malen belangrijker dan het eindresultaat. Op de cover van Redefing Jewellery, een publicatie over de sieraadcollectie van CODA, prijkt zijn Bugattiring. Een bewuste keuze: het sieraad van barnsteen, punaises en een wasknijper is niet alleen exemplarisch voor het oeuvre van Boekhoudt maar symboliseert ook een ontwikkeling in de sieraadkunst: van ambachtelijk edelsmeden naar autonome sieraadontwerpen.

Recente ontwikkelingen laten zien dat het accent grotendeels ligt op de individuele strategie van de maker, zowel met betrekking tot vorm als materiaal. Lucy Sarneel bijvoorbeeld combineert kleurrijke elementen, natuurlijke materialen, kunststof en textiel veelal met zink omdat zij, naar eigen zeggen, de kleur van zink associeert met de Hollandse luchten. In een aantal sieraden van Ute Eitzenhöfer zien we edelmetaal en edelstenen gecombineerd met flesdoppen, tubes of verpakkingsmaterialen. Deze materialen staan symbool voor oppervlakkige schoonheid, worden in grote aantallen geproduceerd en ook even zo makkelijk weer weggegooid. De combinatie van deze materialen met edelmetaal en edelstenen maakt dat ze andere een ‘waarde’ krijgen. Terhi Tolvanen is wegbereider van een nieuw en origineel gebruik van natuur en natuurlijke materialen in het moderne (auteurs)sieraad. Een groot aantal sieraden heeft haar oorsprong in fragmenten van takken. De grilligheid van dit soort materiaal, en daarmee van de natuur zelf, geven deze sieraden hun spanning en ruige kracht. Met de ontwikkeling van bijvoorbeeld 3D printing, lasercutting en digitale ontwerptechnologieën is er vanuit een andere invalshoek aandacht voor materiaalgebruik. Sieraadkunstenaars als Svenja John en Beate Eismann hebben in afgelopen twee decennia als pionier op het gebied van digitale technologie en 3D printing een geheel eigen beeldtaal en materiaalgebruik ontwikkeld. De 3D printer in CODA Museum geeft een idee van hun beroepspraktijk.

Ruw & Rauw laat niet alleen sieraden zien maar toont ook werk zien van Leon Adriaans (1944-2004). Vanuit zijn liefde voor de natuur streefde hij naar het maken van zuivere en eerlijke kunst met eenvoudige materialen die hij aantrof in zijn omgeving. Zo maakte hij schilderijen van roet en bister; de vettige substantie die achterblijft in de schoorsteen na het roken van hammen. Adriaans koos omstreeks 1970 voor veevoederzakken als basis voor zijn werk; zijn verf maakte hij zelf. Hij voorzag de zakken handmatig en met de kwast van geometrische patronen. Soms noteerde hij ook een gedachte of idee. Met zijn werk protesteerde Adriaans tegen de, volgens hem, gladde en kunstmatige kunst die door critici gewaardeerd werd en in musea te zien was. De grove, ruwe en lelijke veevoederzakken gaven zijn werk een authentiek karakter: het leven was erin terug te zien.
 

Hours

Mondays closed
Tue 10.00 - 17.30 h
Wed 10.00 - 17.30 h
Thu 10.00 - 20.30 h
Fri 10.00 - 17.30 h
Sat 10.00 - 17.00 h
Sun 13.00 - 17.00 h